27. Duitse bunker

Deze bunker werd gebouwd om een PAK 43 kanon te herbergen.
Foto: Lia van Burgsteden

 Door de blokvormen in het schietgat ketsten vijandelijke kogels sneller af.
Tegenwoordig zit er een muur met een invliegopening voor vleermuizen in het schietgat.

Dwangarbeiders.

Deze bunker dateert uit 1944-1945. De bunkers en de loopgraven werden door dwangarbeiders gebouwd. De Duitsers dachten dat de geallieerden uit het westen zouden komen. Vandaar dat het schietgat in noordwestelijke richting is aangelegd.

Treintje op smalspoor.
Foto: Industriespoor

Smalspoor met kiepkarren

De materialen voor de bunkers, zoals grind en zand werden met een treintje op smalspoor aangevoerd. Dit spoor werd tijdelijk neergelegd vanaf de ‘echte’ spoorlijn naar de liniedijk. Het treintje bestond uit een locomotief met daarachter kiepkarren.

Verzet

Tot drie keer toe heeft het verzet de spoorbrug over de beek opgeblazen, hier achter de bunker. Dit deden ze om het werk aan de Duitse stellingen in de Grebbelinie, die toen Pantherstellung werd genoemd, te hinderen.

Locaties informatiebordjes QR

26 Neuskazemat

Beluchtingsbuizen

Deze neuskazemat is gebouwd door het Nederlandse leger in 1939-1940. Hij was bestemd voor een zware mitrailleur en drie militairen. De neuskazemat staat flankerend gericht, d.w.z. dat de schootsrichting evenwijdig aan de linie is. Bij een vijandelijke doorbraak kon de mitrailleur van de neuskazemat worden ingezet.

Watervleermuizen
Foto: Geo van Geffen

Vleermuizen

De neuskazemat is in 2011 ingericht voor overwinterende vleermuizen. De vleermuizen kunnen via een kleine opening in het voormalige schietgat naar binnen. Vleermuizen kunnen tientallen jaren oud worden en zijn vaak heel honkvast wat betreft hun overwinteringsplek.

Restant van de spoorlijn aan de Hamersveldseweg

Spoorlijn Amersfoort – Kesteren

Vanaf deze locatie is de voormalige spoorlijn te zien in westelijke richting. In 1945 werd het spoor door de Duitsers gebruikt om materialen aan te voeren voor de versterking van de Grebbelinie. 
De spoorlijn werd aangelegd in 1886 en raakte in de jaren 70 en 80 van de vorige eeuw in onbruik. Alleen het deel Leusden-Amersfoort is nog in gebruik als de Ponlijn.

25. S3 kazemat

Deze S3 kazemat is in 1939-1940 gebouwd door het Nederlandse leger. In mei 1940 hebben de militairen hier nauwelijks een schot gelost. De Duitsers kozen andere aanvalsplaatsen langs de Grebbelinie.

Gered door het water

De vijand had geen zin om natte voeten te halen in dit deel van Leusden dat in een groot meer was veranderd. De hoofdaanval vond plaats bij de hoge en droge Grebbeberg. Op onderstaand kaartje wordt duidelijk dat het uitzicht hier in 1940 over uitgestrekte watervlaktes naar het oosten reikte.

De inundatie in 1939-1940 van de vijfde kom.
Kaart: Provincie Utrecht

Ooievaar
Foto: wikipedia

Ooievaars

Rondom dit gebied zijn tegenwoordig weer regelmatig ooievaars te vinden. Ooievaars houden van drassige hooilanden waar veel kikkers en padden te vinden zijn. Het bekenlandschap van de Gelderse Vallei was daardoor altijd een zeer geschikte leefomgeving voor hem.

Locaties informatiebordjes QR

24. Leusbroekerweg

De Leusbroekerweg in 2014

Leusbroekerweg in 1939-1940

Neergestort vliegtuig

Ongeveer eind september begin oktober 1944 is er een bommenwerper neergestort aan de Leusbroekerweg tegenover Mon Chouette. Het gebeurde in de avond. Het vliegtuig kwam zeer laag overvliegen en ging toen als een grote vuurbal tegen de grond. Alle acht inzittenden, zeven Canadezen en een Engelse officier waren op slag dood.

23. Gesneuveld in 1945

Duitse helm.
Foto: Wikipedia

Op een mijn gestapt

De Duitse gevangenen moesten na de oorlog helpen met het opruimen van de mijnen. Dat ging ook wel eens mis. Bij de Leusbroekerweg werd een ongelukkige Duitser door de kracht van de explosie weggeblazen en kwam verderop in een roggeveld terecht. Daar kon men hem niet meer terugvinden. Pas in de nazomer werd tijdens de roggeoogst een skelet gevonden.

Alfred French, korporaal bij de Seaforth Highlanders of Canada sneuvelde op 24 april 1945 bij de Grebbelinie in Leusden. Hij werd doodgeschoten tijdens een patrouille.
Foto: het Informatiecentrum Canadese Begraafplaats te Holten.

Het graf van de 25-jarige John Myles op de Canadese begraafplaats in Holten. John Myles laatste woorden tijdens zijn fatale patrouille in de richting van de Grebbelinie waren: "Loop precies in mijn voetstappen dan kan je niets gebeuren". John Myles werd door het hoofd geschoten, maar zijn Nederlandse begeleider kon het navertellen.

In de aprildagen van 1945 sneuvelden een aantal buurtbewoners en Canadezen tijdens gevechten. Ook een onbekend aantal Duitsers overleefde de schermutselingen niet. Ze werden begraven op en naast de Liniedijk en na de oorlog opgegraven en elders herbegraven.

22. Mon Chouette

Steenuil
Foto: Wikipedia

Het theehuis dat je hier aan de overkant van het kanaal ziet, was oorspronkelijk boerderij De Pilaar. De huidige eigenaar heeft het huis omgedoopt tot Mon Chouette, wat steenuil betekent. Op het erf zitten regelmatig steenuilen.

De steenuil eet muizen, kikkers, kevers en andere insecten.

Mon Chouette is een theehuis en B&B.

Ook de bosuil broedt in de buurt van de Liniedijk. De bosuil is gemakkelijk te herkennen aan zijn kenmerkende oehoehoe-roep. Dit spookachtige geluid wordt vaak gebruikt in griezelfilms.

Kerkuil
Foto: Wikipedia

De kerkuil heeft zijn leefgebied eveneens in deze buurt. Hij ziet er heel bijzonder uit met zijn witte verenkleed. Toch is hij zelden te zien vanwege zijn nachtelijke leefwijze. De aanwezigheid van braakballen op de grond verraadt de plek waar een uil heeft gezeten. 

21. Neuskazemat met vleermuizen

Oude camouflagekleuren naast het schietgat

Deze neuskazemat of B-kazemat is in 1939-1940 gebouwd door het Nederlandse leger. Hij was bedoeld voor een zware mitrailleur die flankerend vuur kon geven. Bij het schietgat zijn de oude camouflagekleuren nog te zien. Ook de pijpen die voor de luchtvoorziening moesten zorgen bij een gasaanval zijn nog aanwezig.

In de Grebbelinie staan nog 13 van deze neuskazematten.

Vliegopening voor vleermuizen in het voormalige schietgat.

Foto: Wikipedia

Vleermuizen

Deze kazemat is ingericht als overwinteringsplek voor vleermuizen. Door het aanbrengen van een laag aarde op het dak en isolatieplaten aan de binnenkant is een vorstvrije ruimte ontstaan. Vleermuizen zoeken voor hun winterslaap een holte waar het niet vriest.

In Leusden komen zes soorten vleermuizen voor. Het zijn de laatvlieger, de rosse-, water-, ruige dwerg-, gewone dwerg- en grootoorvleermuis.